Bí mật Bệnh Viêm Phổi Thuỳ không phải ai cũng biết?

Hiện nay viêm phổi thuỳ không còn xa lạ với nhiều người. Bệnh lý này có nhiều biến chứng nguy hiểm và ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống thể chất cũng như tình thần của bệnh nhân mắc phải. Vì vậy, hôm nay hãy cùng chúng tôi tìm hiểu cặn kẽ về bệnh viêm phổi thuỳ này, cùng những cách phòng tránh và điều trị nhé!

Viêm phổi thuỳ là gì?

Viêm phổi thuỳ hay còn được gọi là viêm thuỳ phổi là một bệnh lý xảy ra khi cơ thể phải chịu tổn thương do nhiễm khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng. Tuy nhiên, theo một nghiên cứu lâm sàng với nhiều bệnh nhân người ta phát hiện bệnh viêm phổi thuỳ diễn ra phổ biến nhất là do tác dụng của phế cầu. Chính vì vậy, mà bệnh này còn có một tên gọi khác là viêm phổi do phế cầu.

Các chuyên gia đánh giá và cho kết luận rằng tình trạng viêm phổi thuỳ gồm:

• Viêm phổi nhu mô
• Viêm phổi phế quản tận cùng (phế nang)

Những đối tượng dễ mắc bệnh viêm phổi thuỳ

Bệnh viêm phổi thuỳ đa số tập trung vào những đối tượng có sức đề kháng yếu như trẻ em, người già, người mắc bệnh mãn tính, giảm miễn dịch, nghiện rượu, suy dinh dưỡng hoặc những người đã từng mắc các bệnh về phổi trước đó như viêm phế quản mãn tính, giãn phế quản, hen phế quản,… Trong đó đối tượng trẻ em chiếm phần đông.

Khoảng thời gian được coi là “vàng” để căn bệnh này phát triển rơi vào những tháng lạnh, thời điểm mà các bệnh hô hấp dễ dàng tăng cao nhất trong năm. Trong một số thời điểm thích hợp, bệnh viêm phổi thuỳ có thể phát triển thành dịch bệnh ở nhà trẻ, trường học hoặc thậm chí ở các khu dân cư đông đúc, nếu mọi người đều xem nhẹ bệnh và coi nó như những căn bệnh nóng sốt thông thường sẽ vô tình tạo một điều kiện chủ quan cho căn bệnh này phát triển.

Như đã nói ở trên, bệnh viêm phổi thuỳ thường mắc đa số ở trẻ em, nhưng cũng có nhiều trường hợp người lớn và các đối tượng khác mắc phải. Với những độ tuổi, trường hợp khác nhau thì những biểu hiện của căn bệnh này cũng khác nhau.

Nguyên nhân dẫn đến viêm phổi thuỳ

Vi sinh vật là đối tượng chủ yếu và trực tiếp gây nên bệnh viêm phổi thuỳ. Các vi sinh vật này thường là:

Vi khuẩn

Nhóm vi khuẩn thường gây nên bệnh viêm phổi thuỳ bao gồm:

• Phế cầu khuẩn
• Haemophilus influenzae
• Legionella pneumophila
• Mycoplasma pneumoniae

Ngoài ra, một số loại vi khuẩn khác cũng góp phần gây ra căn bệnh viêm phổi thuỳ như:

• Liên cầu
• Tụ cầu vàng
• Friedlander (Klebsiella pneumoniae)
• Pseudomonas aeruginosa
• Một số loại vi khuẩn kỵ khí như Fusobacterium
• Vi khuẩn gram âm, thương hàn, dịch hạch…

Virus

Một số loại virus có liên quan trực tiếp đến viêm phổi thuỳ là:

• Virus cúm (influenza virus)
• Virus sởi
• Adenovirus
• Virus đậu mùa

Theo một thống kê từ nhiều chuyên gia ở nhiều nước khác nhau, đã cho thấy 73% trường hợp viêm phổi, kể cả viêm phổi thuỳ đều có nguồn gốc từ virus. Trong đó, tác nhân virus cúm chiếm 40%.

Một số tác nhân khác gây ra bệnh viêm phổi thuỳ

Ngoài các yếu tố sinh học như vi khuẩn, virus thì bệnh viêm phổi thuỳ còn bị ảnh hưởng bởi một số tác nhân sau:

• Nấm: phải kể đến các loại như Actinomyces, Blastomyces, Aspergillus…
• Ký sinh trùng: Amip, giun đũa, sán lá phổi
• Hóa chất: Xăng,dầu, axit, dịch dạ dày
• Tia bức xạ, tắc phế quản do u phổi…

Biểu hiện của viêm phổi thuỳ

Do bệnh viêm phổi thuỳ đa số xảy ra ở trẻ em, cùng với đó là các đối tượng khác nhau thì bệnh sẽ có biểu hiện khác nhau. Dưới đây là một số biểu hiện của bệnh viêm phổi thuỳ ở người lớn, trẻ em và một số đặc điểm chung mà chúng tôi tôi tổng hợp được.

Biểu hiện viêm phổi thuỳ phế cầu ở trẻ em

Trong giai đoạn khởi phát: Ở giai đoạn này thường khó phát hiện vì không có một triệu chứng điển hình cụ thể. Bệnh thường xuất hiện một cách đột ngột với các triệu chứng như: Sốt cao 30 đến 40 độ C, bệnh nhân rùng mình, lạnh run người. Đôi khi có một vài triệu chứng được biểu hiện rõ như: Rối loạn tiêu hoá như nôn, đau bụng (tính trạng đau bụng thường xảy ra ở vị trí bên phải vùng thấp nên rất dễ gây nhầm lẫn với đau ruột thừa). Bệnh nhân bị vật vã kích thích, đôi khi có những cơn co giật với trẻ nhỏ. Trẻ có dấu hiệu viêm long đường hô hấp trên như sốt, ho nhẹ và chảy nước mũi…

Giai đoạn toàn phát: Đây là giai đoạn thứ 2 trong biểu hiện phế cầu ở trẻ em. Sau 2-3 ngay, trẻ sốt cao 30 độ đến 40 độ C, kèm theo một vài tình trạng khó ngủ, vật vã, khó chịu. Một số bệnh nhân có thể bị hoảng hốt, co giật toàn thân, mặt đỏ, khó thở, tím tái. Các triệu chứng về đường hô hấp ngày càng trở nên rầm rộ và thường xuyên. Trẻ ngày càng ho nhiều hơn, ho từng cơn, ho khan, ho có đờm. Trẻ có thể kêu đau ngực, nằm nghiêng hoàn toàn về phía bên chịu tổn thương, đầu gối co lên ngực. Các triệu chứng hô hấp hoàn toàn có thể nặng hơn như khó thở, nhịp thở nhanh, tím tái quanh môi, biểu hiện tình trạng kích thích, đôi khi cũng bị mê sảng, li bì chân tay. Khi khám thì thấy hội chứng đông đặc, gõ đục nhẹ một vùng, rung thanh tăng khu trú, nghe có tiếng vang phế quản hoặc tiếng thổi của ống. Có thể nghe ran ẩm to và nhỏ hạt. Khi chụp X-quang phổi thường thấy điển hình điểm mờ hình tam giác, đỉnh nằm sát phía trong (phía rốn phổi), đáy nằm ở vị trí phía ngoài (phía nách) hoặc hình mở đậm đều có bờ rõ khu trú ở phân thuỳ hay một bên thuỳ phổi. Trên phim chụp X-quang hình phổi có thể thấy những đám mờ khác nhau như hình chữ nhật, hình thang, băng dài hoặc hình ê ke. Đối với trường hợp xét nghiệm máu, số lượng bạch cầu trong cơ thể tăng cao, tỷ lệ bạch cầu đa nhân trung tính tăng cao từ 70-80%. Tuy nhiên, khi thấy số lượng bạch cầu giảm dưới 5000/mm3 là tiên lượng xấu. Nuôi cấy dịch tỵ hầu hay dịch phế quản để xác định phế cầu khuẩn này.

Tuy nhiên không cần quá lo lắng, bệnh viêm phổi thuỳ, tuy nguy hiểm nhưng nếu được điều trị sớm, kịp thời bệnh sẽ tiến triển thuận lợi cho bệnh nhân. Bệnh nhân khi được điều trị kịp thời sẽ thấy nhiệt độ hạ dần, các triệu chứng cơ năng, thực thể giảm nhiều và khỏi bệnh nhanh trong khoảng từ 7-10 ngày. Những trẻ biếng ăn. thì sẽ mệt mỏi uể oải nhưng cũng sẽ bình phục sau mấy ngày tới. Trái lại, nếu xem thường căn bệnh này mà không điều trị nhanh chóng, kịp thời sốt sẽ kéo dài 1-2 tuần kèm theo đó là những triệu chứng ho, khó thở, tím tái, mạch đập nhanh, huyết áp giảm, nhiệt độ cơ thể tăng cao nhưng đột ngột hạ thấp một cách bất thường, trẻ ra nhiều mồ hôi, đái thường xuyên. Sau một vài tuần bệnh vào giai đoạn thoái lui lượng VPT ở trẻ diễn biển tốt, tỷ lệ tử vong thấp. Tuy nhiên, bệnh này vẫn gây những biến chứng nguy hiểm nếu sức đề kháng yếu, không điều trị kịp thời.

Biểu hiện viêm phổi thuỳ ở người lớn

Giai đoạn khởi phát: Viêm phổi thuỳ ở người lớn xuất hiện một cách đột ngột kèm theo các biểu hiện đặc trưng sau: sốt cao, rét run người, sốt dao động trong ngày, đau tức ngực, khó thở, mạch nhanh, chán ăn…

Giai đoạn toàn phát: Viêm phổi thuỳ đến giai đoạn này tức cũng đã diễn biến bên trong cơ thể được từ 2 đến 3 ngày trở đi. Ở giai đoạn toàn phát các triệu chứng của viêm phổi thuỳ lâm sàng ngày càng đầy đủ hơn, xuất hiện tình trạng nhiễm trùng nặng, sốt cao liên tục trong nhiều ngày từ 39-40 độ C, khát nước, chướng bụng, buồn nôn, đờm đặc có màu gỉ sắt hay trong đờm có máu, nước tiểu ít dần và sẫm màu. Khi đi khám thực tiễn sẽ nhận thấy các hội chứng điển hình như đông đặc phổi, rung thanh tăng, ấn các khoảng gian sườn đau, gõ đục, nghe âm phế bào giảm. Trong xét nghiệm máu sẽ thấy số lượng bạch cầu ngày một tăng, tốc độ máu lắng cao. Chụp phim phổi thì thấy đám mờ chiếm một thuỳ (thường thấy là thuỳ dưới phổi phải). Nếu bệnh trở nặng đối với người lớn sẽ xuất hiện các tình trạng suy hô hấp, có gan lớn và đau, vàng da kèm xuất huyết dưới da. 

Giai đoạn lui bệnh: Đối với trường hợp người bệnh có sức đề kháng tốt và điều trị theo đúng pháp đồ của bệnh viêm phổi thuỳ thì bệnh sẽ nhanh chóng thoái lui sau 7-10 ngày, giảm sốt, đờm loãng, đau ngực và khó thở giảm đôi khi sẽ không còn nữa. Khám phổi nhận thấy âm phổi ống biến mất, số lượng bạch cầu trong máu trở về mức bình thường, thương tổn của phổi trên X-quang ngày càng mờ dần.

Dấu hiệu chung của bệnh viêm phổi thuỳ

Chúng ta đã tìm hiểu biểu hiện viêm phổi thuỳ ở người lớn và trẻ em ở phần này chúng tôi sẽ tổng kết lại và đưa ra một số dấu hiệu chung để nhận biết viêm phổi thuỳ.

Các triệu chứng lâm sàng

• Bệnh thường xuất hiện một cách đột ngột với các triệu chứng sốt cao từ 39-40 độ C, sốt kèm rét run, mạch nhanh mặt đỏ, kích thích vật vã, sau vài giờ đồng hồ xuất hiện khó thở, toát mồ hôi, môi tím, thở nhanh, cơ thể li bì, đôi khi còn bị hôn mê
• Đối với người cao tuổi thì các triệu chứng này ít rầm rộ hơn
• Cơn sốt của bệnh viêm phổi thuỳ gây ra đôi lúc ở trẻ nhỏ sẽ đi kèm với các triệu chứng co giật, các bác sĩ làm xét nghiệm thăm dò dịch não tuỷ thì không thấy điều gì bất thường
• Đau ngực: Là một triệu chứng thường xuyên xuất hiện, đau bên tổn thương, đau tăng khi người bệnh nằm nghiêng về phía bị tổn thương
• Các triệu chứng ho như: ho khan, ho có đờm, ho có màu gỉ sắt (đặc trưng của viêm phổi thuỳ do phế cầu), ho nhiều thành từng cơn
• Rối loạn tiêu hoá, nôn, buồn nôn, chướng bụng, đau bụng

Khi được bác sĩ khám:

• Trong những thời kỳ đầu, khám: Đặt ống nghe y tế thì có thể nghe thấy tiếng rì rào phế nang giảm bên tổn thương, có thể nghe thấy tiếng cọ màng phổi
• Đến thời kỳ toàn phát, khám: Bác sĩ sẽ thấy rung thanh tăng, gõ đục, tiếng rì rào phế nang giảm dần hoặc mất đi hoàn toàn, có tiếng thổi ống

Các triệu chứng lâm sàng

• Chụp X-quang tim phổi: thấy được một đám mờ của một bên thuỳ hay một phân thuỳ của phổi, có hình tam giác đáy quay ra ngoài, đỉnh quay vô trong phía rốn của phổi
• Xét nghiệm máu: Số lượng bạch cầu, đặc biệt là bạch cầu trung tính tăng một cách nhanh với số lượng nhiều
• Cấy đờm để xác định vi khuẩn thường là phế cầu

Phát triển của bệnh viêm phổi thuỳ

Tiến triển của bệnh nhanh, nếu người bệnh không phát hiện và điều trị kịp thời sau một tuần các triệu chứng sẽ tăng lên một cách nhanh chóng, sau đó giảm lại cá triệu chứng như sốt, đổ mồ hôi, người bệnh đỡ ho, đỡ đau ngực nhưng khám phổi thì thực tế phổi vẫn bị tổn thương. Bệnh ít gây tử vong cho chủ thể, tuy nhiên vẫn có nhiều trường hợp bệnh bị sốc biểu hiện. Khó thở, tím môi, mạch nhanh, huyết áp hạ có khi bệnh nhân sẽ chết do trụy tim mạch, phù phổi…

Mức độ nguy hiểm của bệnh viêm phổi thuỳ

Bệnh viêm phổi thuỳ tuy ít gây tử vong nhưng hiện nay vẫn được xem là một trong những bệnh nguy hiểm. Đối với bệnh viêm phổi thuỳ nếu không có các kỹ năng chuyên môn trong điều trị mà chỉ dựa vào các biểu hiện lâm sàng bên ngoài như nóng, sốt, để mua thuốc kháng sinh thì rất dễ gây ra các triệu chứng không mong muốn.

Các biến chứng của bệnh viêm phổi thuỳ có thể kể đến như sau:

• Viêm lan rộng, xẹp thuỳ phổi, áp xe phổi, tràn dịch màng phổi nhưng với số lượng ít
• Viêm mủ màng phổi gặp ở các đối tượng bệnh nhân khi điều trị kháng sinh không có tác dụng với phế cầu. Viêm mủ màng phổi xuất hiện dẫn đến làm bệnh nhân bị sốt kéo dài, lượng bạch cầu tăng cao đột biến
• Tràn dịch màng ngoài tim với biểu hiện: sốt kéo dài, chụp x-quang thấy bóng tim to

Những kỹ thuật y tế nào giúp chẩn đoán viêm phổi thùy?

Hiện nay để xét nghiệm viêm màng phổi chuẩn nhất phải cần đến những xét nghiệm bằng hình ảnh, để hỗ trợ bác sĩ trong việc điều trị và đưa ra các chẩn đoán chính xác nhất.

Cụ thể là những xét nghiệm hình ảnh sau:

• Chụp X-quang thường: Bác sĩ có thể dùng hình ảnh X-quang phổi cũng như hình ảnh X-quang phế quản để hỗ trợ mình trong việc xác định các vấn đề hay đưa ra các chẩn đoán hợp lý nhất cho bệnh nhân
• Chụp CT: Viêm phổi thuỳ được chẩn đoán thông qua hình ảnh chụp CT khi phổi xuất hiện một đám mờ khu trú trong phần lớn toàn bộ thuỳ hoặc tình trạng xẹp phổi

Cách điều trị bệnh viêm phổi thuỳ 

Nguyên tắc điều trị

• Điều trị kháng sinh phải tuân theo kháng sinh đồ
• Bù nước và điện giả
• Điều trị các triệu chứng kèm theo
• Kết hợp chế độ ăn uống: Ăn lỏng dễ tiêu, uống nhiều nước, ăn nhiều trái cây…

Cách điều trị cụ thể

• Việc chọn thuốc kháng sinh phải tuân theo kháng sinh đồ
• Viêm phổi nhẹ có thể dùng thuốc bằng đường uống
• Viêm phổi vừa và nặng phải dùng thuốc bằng đường tiêm
• Các loại kháng sinh thường dùng như: Amoxicillin, amoxicillin +acid clavulanic (augmentin), penicillin, kháng sinh cephalosporin hệ 2, 3, kháng sinh nhóm quinolon như ciprofloxacin…
• Bù nước và điện giải bằng cách uống oresol hay bằng đường tĩnh mạch thông qua dung dịch nacl 0,9%
• Điều trị các triệu chứng: Giảm đau ngực và hạ sốt bằng paracetamol 10-15mg/kg cân nặng, sốt dưới 38,5 độ C chườm nóng ở các vùng bẹn, nách. Nếu đau ngực nhiều đến mức không chịu nổi có thể suy nghĩ đến việc dùng thuốc giảm đau chống viêm nhóm Nsaid. 
• Nếu biến thể của bệnh ngày một nặng, dẫn đến nhiều triệu chứng tím tái, khó thở, mạch nhanh nhỏ, huyết áp hạ… Thì lúc này bác sĩ sẽ khuyến nghị cho bệnh nhân dùng máy thở oxy, sử dụng kháng sinh nhưng với một liều tương đối cao, nếu bị trụy mạch có thể truyền dịch và dùng thuốc vận mạch như dopamin, dobutamin… 

>>Xem thêm

Phổi bị mờ là bệnh gì

Khó thở hụt hơi

Cách phòng bệnh viêm phổi màng thuỳ

Hiện nay bênh viêm phổi màng thuỳ là một bệnh nguy hiểm và đang khá phổ biến. Để có thể, có một sức đề kháng tốt, đề phòng bị mắc bệnh viêm phổi màng thuỳ, chúng ta cần quan tâm đến một số vấn đề sau đây. Thứ nhất trong những ngày trời lạnh cần chú ý việc ủ ấm cơ thể. Không sử dụng các chất kích thích hay huốc thuốc các chất đó từ lâu là thiên địch với lá phổi của chúng ta. Đối với những người bị bệnh phổi cần tích cực điều trị theo phác đồ, bệnh nhân bị các bệnh phổi mãn tính phải ăn uống sinh hoạt thực hiện đúng theo chỉ dẫn bác sĩ tránh các biến chứng dẫn đến viêm phổi thuỳ.

Hy vọng bài viết hôm nay mang đến cho bạn nhiều góc nhìn về bệnh viêm phổi thuỳ. Bệnh viêm phổi thuỳ tuy không còn xa lạ và số người chết vì bệnh này hầu như rất ít. Tuy nhiên, nếu nó được phát triển trong một môi trường thích hợp, cùng với sự chủ quan xem nhẹ thì căn bệnh này vẫn có thể phát triển thành đại dịch. Vì vậy nâng cao ý thức, và nhanh chóng đi đến bác sĩ khi có biểu hiện bị viêm phổi thuỳ là cách tốt nhất, để giữ gìn sức khoẻ cho bạn và cộng đồng.